مشخصات طرح درس
اهداف کلی:
اهداف کلی درواقع درباره موضوع درس هستند که دارای افعال کلی ومبهم بوده وچهار چوب کلی درس را مشخص می کند و مادر اهداف جزئی و رفتاری هستند. اهداف کلی در قبل معمولا با توجه به موضوع درس – با توجه به فعالیت معلم – یادگیری دانش آموز می نوشتند اما امروزه تاکید می شود در این اهداف بر خلاف گذشته باید در سطوح سه گانه نوشته شود که این سطوح شامل :
1-سطوح شناختی .
2- سطوح مهارتی .
3-سطوح عاطفی (نگرشی ) می باشد.
که توضیحات سطوح و طبقات آن نیاز به بحث جداگانه ای دارد . اکثر معلمان درنوشتن این بخش از اهداف معمولا به یک هدف کلی بسنده می کنند و ابعاد دیگر را در نظر نمی گیرند . مثلا :( بیماریهای واگیر) که فقط در سطح شناختی مطرح می شود ودو سطح دیگر را در بر نمی گیرد و بالطبع اهداف جزئی که از آن منتج خواهد شد فقط در سطوح شناختی بوده و اهداف مهمتر که به درد دانش آموز می خورد فراموش می شود لذاتوجه می شود که در نوشتن اهداقف کلی هر سه بعد در نظر گرفته شود مثلا برای درس فوق میتوان به این ترتیب نوشت.
هدف کلی
1.سطح دانشی (اشنایی با بیماریها )
2.سطح مهارتی (توانایی مراقبت ازخود )
3. سطح عاطفی (رعایت مسائل بهداشتی )
همانطور که می دانیم اهداف کلی به اهداف کوچکتر تقسیم می شوند که اهداف جزئی نام دارد اما از انجا که معلمان مهارت آن را دارند که اهداف کلی را مستقیما به اهداف رفتاری تبدیل کنند دیگر ذکر اهداف جزئی ضرورتی ندارد و در طراحی هم معمولا این را نمی نویسند .
3. اهداف رفتاری :
اهداف رفتاری اهدافی هستند قابل وصول و مشاهده و قابل سنجش و ارزشیابی . د ر واقع اهدافی هستند که معلم انتظار دارد دانش آموزان در طول تدریس یا پایان تدریس به آن برسند و معلم با مشاهده آن رفتار میزان کسب هدفها را مشخص می کند پس در اهداف رفتاری (قابل وصول- مشاهده – قابلیت ارزیابی ) نکات اساسی هستند و به همین جهت این اهداف به صورت جمله هایی نوشته می شود که دارای افعال رفتاری باشد. البته برای نوشتن یک هدف رفتاری کامل باید چهار ویژگی باشد که عبارتند از :
1. مخاطب داشته باشد.
2. با فعل رفتاری بیان شده باشد .
3. شرایط داشته باشد .
4. درجه و معیار داشته باشد .
هر چند نوشتن اهداف با این ویژگیها مشکل می باشد ولی باعث ارزیابی دقیق خواهد شد ولی بند 1و2جزئ ضروریات اهداف رفتاری هستند . البته افعال بسیار زیاد هستند و هر طبقه ای فعل خاص خود را می خواهد . در این فقط به یک مثال در مورد فعل رفتاری و غیر رفتاری بسنده می کنیم.
( فعل رفتاری :) 1.دانش آموز سه مورد از راههای انتقال بیماری را نام می برد .
( فعل غیر رفتاری ) 2. دانش آموز راههای انتفال بیماری را می داند .
در جمله اول : از طریق صحبت کردن و گفتن راههای آن ما متوجه می شویم که او به هدف رسیده است یا نه .
اما در جمله دوم ما از کجا بفهمیم که دانش آموز راههای انتقال بیماری را میداند چرا که از او هیچ رفتاری که حاکی از دانستن باشد از او سر نمی زند.
یکی از راههای تشخیص افعال رفتاری وغیر رفتاری بررسی فعلهای هر هدف است . هدف رفتاری هم مثل اهداف کلی باید در سه حیطه ودر راستای اهداف کلی نوشته شود تا پرورش همه ابعادذهنی جسمی و عاطفی دانش آموزان مد نظر باشد واردمعلومات صرف به درجات بالاتر یعنی کسب مهارت ونگرش مثبت به را پیداکنند.
نام درس : مبارزه پنهان .
اهداف کلی :(شناختی )
الف:آشنایی با بیماریها
اهداف رفتاری :
1.عوامل بیماری زا را نام می برد .
2.تفاوت ویروس وباکتری را توضیح می دهد .
3.راههای انتقال بیماری را با مثال شرح می دهد
(مهارتی)
ب: توانایی مراقبت از بدن خود
اهداف رفتاری :
1.در آزمایشگا ه باکتریها را با میکروسکوپ مشاهده و شکل آنها را ترسیم می کند.
2.در مورد چگونگی راههای انتقال بیماری تحقیق می نویسد .
3. آزمایشات کتاب را در گروه و زیر نظر معلم انجام می دهد .
(عاطفی)
ج: رعایت مسائل بهداشتی
اهداف رفتاری :
1. در هنگام بیماری از انتقال آن به دیگران جلو گیری می کند .
2. از وسایل شخصی مانند دستمال –لیوان استفاده می کند .
3. همکاری لازم با اعضائ را دارد.
لازم به ذکر است که اهذاف شناختی معمولا سریع الوصول هستند ودرکلاس از دانش آموزان سر می زند اما برخی از اهداف مهارتی یا نگرشی ممکن است دستیابی به آن نیاز به زمان بیشتری داشته باشد مانند: نوشتن تحقیق که در انجام آن درهمان جلسه امکان پذیر نیست .
تعیین روش تدریس:
روش تدریس بمانند جعبه ابزاری هستند که هرچه ابزار آنان بیشتر شود کار مکانیک نیز راحتتر خواهد بود چراکه برای هر پیچی آچار خاصی می خواهد . جعبه ابزار معلم هم روشهای تدریس هستند هرچقدر معلم به انواع بیشتری از روشهای تدریس مسلط باشد توانمندی اش در تدریس بالا خواهد بود . معلمهایی که به روشهای تدریس احترامی قائل نیستند بمانند مکانیکی هستند که برای باز کردن هر پیچی از انبر دست استفاده می کنند آیا همه پیچها باز خواهد شد ؟ آیاپیچها سالم خواهند بود ؟ اعتقادبر استفاده از یک روش برای همه موضوعات بزرگترین اشتباه است . انتخاب روش تدریس با توجه به میزان اطلاعات معلم از روشهای تدریس – موضوع تدریس – تعداد دانش آموزان و شرایط و امکانات مدرسه خواهد بود . روشهای تدریس بسیار متنوعند که مطرح شدن هر کدام فصل جداگانه ای می خواهد. آنچه که مهم است هر روش مراحلی دارد بنابراین در استفاده از روشها پایبند بودن به مراحل بسیار اهمیت دارد . معلم نمی تواند ابتدایش را انتخاب و آخرش را نادیده بگیرد .در جشنواره به کرات دیده شده معلم در انتخاب روش تدریس نام چند نوع روش را نوشته ولی در اجرا وتوضیحات آن بسیار متفاوت عمل نموده است توصیه می شود برای تدریس بیش از دو یا سه روش انتخاب نشودچراکه تلفیق این سه روش ذر کلاس بسیار وقت گیر بود ومهارت خاصی می خواهد چه برسد به اینکه در امتخاب روش نام چند روش را می نویسد مانند : روشهای همیاری- پرسش و پاسخ – سخنرانی – مشارکتی و....
جمله بالا نشان می دهد که معلم اطلاعی ازروشها ندارد بلکه واژه ها را می شناسد گذشته ازآن برخی از واژه های بالا روش نیستند .مثلا : روش فعال نام یک روش تدریس نیست بلکه به هر روشی که دانش آموز در آن فعایت و مشارکت دارد فعال نامیده می شود یا روشهای همیاری بسیار کلی و خود شامل چندین روش تدریس می باشد . داوران جشنواره با دیدن فقط این بند در مهارت معلم شک می کند و دیگر قسمتها را تحت الشعاع خود قرار می دهد . پس معلم با اطلاع از روشها آنها را انتخاب کرده وبرای تدریس وچگونگی استفاده از آن برنامه ریزی می کند. انشاالله در آینده نزدیک این روشها بررسی خواهد شد .
وسایل کمک آموزشی :
انتخاب وسایل کمک اموزشی بر اساس امکانات و شرایط خواهد بود اما مهمترین آن انتخاب بر اساس چگونگی روش تدریس خواهد بود. مثلا: وقتی روش تدریس آزمایشگاهی است باید وسایل متناسب ان روش نوشته شود و این وسایل را در روز تدریس با خود به کلاس یا آزمایشگاه بیاورد یا قبلا با متصدی آزمایشگاه هماهنگ نماید تا در روز تدریس دچار مشکل نشود البته در انتخاب وسایل به سادگی و قابلیت در دسترس بودن مورد توجه قرار گیرد. مثلا در موضوع بالا وسایلی مانند میکروسکوپ – لامپهای آزمایشگاهی – دستکش – مهارتهای موضوع به درس ابتدا باید آماده شود واگر این وسایل در دسترس نباشد معلم باید روش تذریس خود را عوض نموده و متناسب. با امکانات سازماندهی کند.
+ نوشته شده در دوشنبه بیست و یکم اسفند 1385ساعت 19:45 توسط محسن فروتن |
آرشیو نظرات
ارزشیابی بر سه نوع است :
1.ارزشیابی تشخیصی .
2. ارزشیابی تکوینی .
3. ارزشیابی پایانی .
ارزشیابی تشخیصی : این نوع ارزشیابی قبل از شروع تدریس انجام می شود و میزان آمادگی دانش آموزان برای ورود به درس جدید مشخص شود که شامل دو بخش است :
الف)ارزشیابی از درس گذشته:که در واقع یک سوم وقت ارزشیابی به این قسمت اختصاص دارد .
ب)تعیین رفتار ورودی :یعنی ارزشیابی از مفاهیم گذشته مربوط به درس جدید است
.
مثلا : دانش آموزان در پایه های قبل با بیماریها وعوامل بیماری زا اطلاعاتی دارند یا ممکن است اطلاعات را از محیط گرفته باشند ما ازطریق آزمون رفتار ورودی نقطه شروع تدریس را معین می کنیم اطلا عات دانش آموزان نسبت به نقطه شروع تدریس به سه صورت است :
1. یا از نقطه تدریس خیلی فاصله دارد .
2.یا روی نقطه تدریس است .
3.یا بالا تراز نقطه تدریس است .
بنابر این معلم از طریق این ارزشیابی چگونگی تدریس خود را مشخص میکند بنابر این تدریس او به صورت خواهد بود
1.یا تدریس همراه با اطلاعاتی بسیار ساده تر از مفهوم خواهد بود .
1. 2.یا بر اساس مفاهیم و اطلاعات درس تدریس خواهد کرد .
3.یا با اینکه با اطلاعاتی در سطح بالا تر تدریس خواهد کرد .
بنابراین رفتار ورودی بر اساس نظریات ساخت شناختی آزوبل مفاهیم گذشته با مفاهیم آینده مرتبط میکند وساخت شناختی پیچیده تری را به وجود می آورد واین بسیار قابل اهمیت است و گاها دیده میشود معلمان فقط به سئوال از درس گذشته بسنده می کنند و از مفهوم گذشته چیزی نمی پرسند این امر باعث می شود پیوستگی بین مطالب بوجود نیاید بنابر این در این مرحله معلم هنر مند باید سئوالات اساسی از مفهوم جدید را بپر سد تا مشخص شود اطلاعات دانش آموزان تاچه حد است
.
ارائه درس :
شامل دو قسمت است :1. ایجاد انگیزه . 2. تدریس
.
الف) ایجاد انگیزه :ایجاد انگیزه می تواند هر نوع فعالیتی باشد مشروط به اینکه باعث کنجکاوی و علاقمندی دانش آموزان به شروع تدریس شود مانند: گفتن داستان – شعر – سئوال – چیدن وسایل – پوستر و...هنر معلم در آن است که بتواند پس از تعیین رفتار ورودی بلا فاصله آن را با فعالیتی جهت ایجاد انگیزه ارتباط دهد و دانش آموز را مشتاق به یادگیری نماید .
تدریس :
این قسمت درواقع هسته اصلی فرایند یاددهی ویادگیری است معلم تدریس خودرا متناسب با روش تدریس انتخابی – امکانات وشرایط موجود – بادر نظر گرفتن اهداف رفتاری ومفاهیم اصلی آغاز می کند .آنچه که در تدریس بسیار حائز اهمیت است این است که اولا: معلم بایدمقید به مراحل تدریس انتخابی باشد چراکه هرروش تدریس مراحلی دارد که معلم ناگزیراز آن است ثانیا: در تدریس مفاهیم و اهداف نوشته شده گفته شود تا در پایان تدریس بتوانیم ارزیابی کنیم .البته این بخش نیاز به توضیحات مفصلی دارد که جداگانه صحبت خواهد شد .
ارزشیابی تکوینی:
در این مرحله معلم در پایان تدریس به ارزشیابی از مفاهیم گفته شده می پردازد تا مشخص شود یادگیرندگان تا چه حد به اهداف مورد نیاز رسیده اند . اهداف رفتاری می تواند سئوالات مناسبی جهت ارزشیابی تکوینی باشد .
در تعریف ارزشیابی تکوینی باید بگوییم :
که ارزشیابی تکوینی آن نوع ارزشیابی است که معلم در پایان تدریس از دانش آموزان انجام می دهد تا بتواند : الف)از تدریس خود بازخوردی دریافت شود در صورت وجود نقص آن را اصلاح نماید.
ب) در کدام قسمت از مطالب دانش آموزان مشکل یادگیری دارند به صورت ساده تری بیان شود بنابر این ارزشیابی تکوینی درواقع ارزیابی معلم از جریا ن تدریس خود است .
فعالیتهای تکمیلی :
در این مرحله معلم جهت جبران نارسایی تدریس خود فعالیتی طراحی می کند تا از این طریق بتواند به جبران کاستیها بپردازد.
ارائه تکلیف :
تکلیف می تواند به صورت فردی یا گروهی باشد.
معلم در جهت تثبیت یادگیری فعالیتی را طراحی می کند تا دانش آموز آن را در کلاس و معمولا در خارج از کلاس انجام می دهد البته این نوع تکلیف باید کیفی باشدو بهتر است معلم یک تکلیف فردی ویک تکلیف گروهی طراحی نماید.
روش تدریس
روش بارش مغزی
این الگو به دانش آموزان کمک می کند تا مفهوم خاصی را یاد گرفته و راهبردهای کسب آنها را بررسی نمایند . گسترش این الگو دانش آموزان را در جهت کنترل بر محتوا ، آموختن فرضیه سازی و بررسی تفکر هدایت می کند.
مفهوم: دسته ای محرک ها که در یک یا چند صفت یا ویژگی ، خصوصیت های مشترکی دارند . این محرک ها ممکن است اشیاء ، رویدادها ، اندیشه ها ، مردم یا افراد باشند.
به مصداق های مناسب یک مفهوم نمونه ها ، مثال های مثبت و به غیر نمونه های مصداق های منفی گفته می شود.
مصداق مثبت درمورد توپ : توپ فوتبال مصداق منفی در مورد توپ : هندوانه
وقتی شخصی مصداق مثبت و منفی یک مفهوم را ازهم تشخیص دهد یعنی آن مفهوم را یاد گرفته است .
مراحل آموزش :
1 ) انتخاب مفهوم و عرضه آن
2 ) بیان هدف های دقیق آموزشی
3 ) تعیین پیش نیازها برای یادگیری مفهوم
4 ) ارائه صفات بارز مفهوم
5 ) تحکیم شناخت مفهوم با فرضیه سازی دانش آموزان و نامگذاری آنها
6 ) ارزشیابی از یادگیری و بازخورد(با ارائه مصداق هایی از مفهوم )
نقش معلم :
1 ) توصیف و ارائه گزارش از مفهوم
2 ) نشان دادن مسیرهاو ارائه مطالب لازم
3 ) جانبداری و حمایت از فرضیه های دانش آموزان
مثال برای یادگیری مفاهیم پیش نیاز قبل از مفهوم خط استوا : کره زمین ، قطب (اول موزش زمین و قطب )
درغیر این صورت دانش آموزان خواهند گفت خط استوا همان خط قرمز دور کره جغرافیایی یا محل اتصال دو نیمه کره است .
ô در مرحله (4) می توان از جدول صلیبی ( طبقه بندی مصداق های مثبت و منفی) استفاده کرد.
پایه نظری و تئوری روش تدریس « بارش یا طوفان فکری » :
روش تدریس دبیران و نظام آموزشی در جهت تقویت زمینه های بالقوه خلاقیت ، نقش مهمی ایفا می کند. یکی از این مسیرهای ساخت این زمینه ، به کارگیری روش تدریس خلاق و خلاقیت زای « بارش یا طوفان فکری » است .
تعریف بارش فکری :
اجرای فن و گردهمایی ای که از طریق آن عده ای می کوشند برای حل یک مسأله به خصوص ، با انباشتن افکار و اندیشه هایی که همان جا ارائه می شود ، راه حلی بیابند .
قوانین روش بارش فکری( لازم است برای دانش آموزان بیان گردد ) :
تمسخر و انتقاد کردن و هرگونه اجبار ممنوع است - قضاوت و ارزشیابی در مورد اندیشه و فکر دیگران ممنوع – فراوانی در اندیشه ها مطلوب است – ترکیب یا تغییر دادن ، یا مشابه سازی اندیشه دیگران آزاد است – توجه به نظریات دور از ذهن و خلاق – حضور افراد داوطلبانه و اختیاری است . – بحث دو طرفه ممنوع
اهداف روش بارش فکری : ایده سازی - ایده یابی – راه حل یابی
مراحل روش بارش مغزی :
1 ) خلاقیت و تولید اندیشه :
الف – آماده سازی دانش آموزان ( از قوانین )
ب – ارائه مسأله یا فعالیت ( در صورت لزوم اطلاعات جانبی نیز داده می شود که دانش آموزان با موضوع ، بیشتر درگیر شوند) .
ج - ارائه نظریات به صورت چرخشی و نوبتی
د - ثبت تمامی نظریات و اندیشه ها ( اعم از درست یا نادرست )
2 ) قضاوت و ارزشیابی :
در این مرحله نظریات و اندیشه ها پالایش و جمع بندی می گردد و نظریات مشابه و نامناسب حذف می گردند.
وظیفه آموزش این است که ذهن های فراگیران را به ذهن های باز تبدیل کند نه ذهن های پرور
+ نوشته شده در دوشنبه بیست و پنجم دی 1385ساعت 14:10 توسط محسن فروتن |
آرشیو نظرات
روش حل مسئله
استراتژی جورج پولیا در حل مساله:
پولیا می گوید : روند حل مساله عبارت است از :" جستجوی راه خروج از دشواری ها یا مسیر عبور از مانع ها " . پولیا مراحل حل مساله را که شامل چهار مرحله است به صورت زیر بیان می کند :
1) فهم مساله
2) تهیه طرح یا نقشه مناسب برای حل مساله
3) اجرای طرح یا نقشه
4) بازنگری
1- فهم مساله : برای حل مساله ابتدا باید صورت مساله را خوب درک کرد . پس اولین وظیفه برای حل یک مساله , فهم درست و کامل یک مساله است . پولیا معتقد است برای حل یک مساله باید موارد زیر به خوبی روشن شود :
الف) چه چیزی را باید پیدا کرد ؟ ( مجهول چیست ؟)
ب) چه چیزی مفروض است ؟( معلومات چیست ؟)
ج) چه رابطه ای بین مجهولات و معلومات موجود است ؟
2- تهیه طرح یا نقشه برای حل مساله : ممکن است برای حل یک مساله چندین راه موجود باشد اما باید به دنبال طرحی بگردیم که ما را مستقیما به هدف برساند . درین راه می توان از مسایل کمکی نیز استفاده کرد .
کهلر آزمایشی انجام داده است به این ترتیب که : میمونی را در اتاقکی قرار می داد و در بیرون اتاقک موزی وجود داشت که دست میمون به آن نمی رسید , جانور با جدیت می کوشید تا به موز بیرون اتاقک دست یابد ولی بی نتیجه بود . در محدوده ای که دست او می رسید قطعه چوبی بود که جانور ظاهرا هیچ توجهی به آن نداشت ناگهان میمون چوب را برداشت و موز را حرکت داد و آن را خورد . حیوان برای برداشتن موز , از مساله ای دیگر که همان برداشتن قطعه چوب است استفاده کرد که به این مساله , " مساله کمکی یا فرعی " می گویند . با حل این مساله , پیدا کردن راه حل مساله هموار می گردد.
2- اجرای طرح یا نقشه : پس از تهیه طرح باید آنرا به اجرا گذاشت . نکته اساسی این است که شخص نظارت کامل بر پیشرفت اجرای طرح داشته باشد تا اگر زمانی احساس کرد که ممکن است او را به حل مساله نرساند بتواند طرح جدیدی را تهیه و اجرا کند .
3- بازنگری : پس از اتمام مرحله اجرا , حل کننده مساله باید یک بازنگری بر تمامی مراحل داشته باشد و جوابها و برهان ها را امتحان کند .
(( اگر می خواهید شنا یاد بگیرید با شجاعت وارد آب شوید و اگر می خواهید مساله ها را یاد بگیرید آنها را حل کنید . ))
جورج پولیا
+ نوشته شده در پنجشنبه بیست و هشتم دی 1385ساعت 10:53 توسط محسن فروتن |
آرشیو نظرات