املا

اختلالات دیکته نویسی

اختلالات یادگیری عبارتند از :

1.  اختلال در خواندن                           2. اختلال در نوشتن                    3. اختلال در املا               

4. اختلال در درک و فهم                 5. اختلال در یادگیری مفاهیم ریاضی

همه این اختلالات مربوط به عوامل زیر است:

1.اختلال در حافظه دیداری                      2. حساسیت شنوایی                       3. ناقص بودن آموزش 

4.کمبود دقت                     5. وارونه نویسی           6. قرینه نویسی    

7. توالی دیداری                              8. نارسا نویسی                                          9. تمیز دیداری

اختلال در حافظه دیداری :

چنانچه اختلال مربوط به حافظه دیداری باشد ‏کودک به خوبی قادر نیست تصویر حرف مورد نظر را در کلمه به خاطر بسپارد.رونویسی تا حدودی در درست نوشتن و انتقال مفاهیم به او کمک می کند.اما همیشه جواب نمی دهد.

غلطهایی که مربوط به حافظه دیداری هستند معمولا از این دسته اند:

منزور -  هیله  –  اروس -  بشغاب  - هوله  - مقازه    -ستل – اسحاب – بحار

تمرینهای زیر برای تقویت حافظه دیداری بسیار مناسب است:

1. چند کارت به ابعاد 10×7  تهیه می کنیم روی هر کدام کلماتی را که حدس می زنیم برای دانش آموز مشکل باشد می نویسیم سپس کارتی را به او داده و می خواهیم به آن نگاه کند بعد کارت را از او گرفته و می خواهیم کلمه ای را که دیده است از حفظ بنویسد. بعد از نوشتن کارت را در اختیار او قرار داده و مخواهیم نوشته خود را با کارت مطابقت دهد.در مراحل بعد تعداد کارتها را می توانیم افزایش دهیم.این بازی برای کلماتی که غلط می نویسد بسیار موثر است.

2. چند شیء تهیه نموده و آنها را به ترتیب خاصی می چینیم . از دانش آموز می خواهیم با دقت به آنها نگاه کند.سپس در غیاب او جای یکی از اشیا را تغییر می دهیم . از او می خواهیم تغییر حاصله را بگوید وجای درست شیء جابجا شده را نشان داده و آن را سر جایش بگذارد. در مراحل بعد این کار را با تغییر چند شیء در هر بار می توان انجام داد.

3. از دانش آموز می خواهیم چند دقیقه بیرون از کلاس بماند سپس جای یک نفر را عوض نموده و از او می خواهیم تغییرات انجام شده را نام ببرد.

 

حساسیت شنوایی

دانش آموزانی که مبتلا به این اختلال هستند معمولا در نوشتن املا ،این کلمات را غلط می نویسند:

مسواک را مسباک، زنبور را زمبور ، بشقاب را بشگاب ، ژاله را جاله ، صبح را صب و…

تمرینات زیر در بالا بردن حساسیت شنوایی دانش آموز موثر است:

1. چشمان دانش آموز را بسته و از یکی از دوستانش می خواهیم او را صدا بزند سپس از او می خواهیم تشخیص دهد کدام یک از دوستانش او را صدا زده است.

2. با استفاده از نوار کاست صداهایی را ضبط نموده و با پخش آن از او می خواهیم نام شیء تولید کننده صدا را نام ببرد.

3. در موقع گفتن املا آهسته کلمات را تلفظ نموده و از دانش آموزان می خواهیم با دقت گوش کنند.

4. داخل چند قوطی همسان اشیاء مختلف از قبیل سنگ ، شکر ، لوبیا و … ریخته و سر آن را بسته ، با استفاده از تکان دادن   قوطی ها از دانش آموز  می خواهیم تشخیص دهد درون هر قوطی چیست .

آزمون تشخیص شنوایی     به نقل از عزت الله نادری و سیف نراقی از کتاب ناتوانی های یاد گیری

کودکانی که در شنیدن صدا مشکل دارند کلماتی که صرفاً در یک صدا تفاوت دارند را از یکدیگر تمیز نمی دهند .

ردیف	کلمه	یکسان	متفاوت	ردیف	کلمه	یکسان	متفاوت
1-	آب - تاب			21-	او ، مو
2-	بار - مار			22-	شما ، شمار
3-	روح – راه			23-	خود ، خون
4-	است – است			24-	گوش ، گوش
5-	ابر – از			25-	چرا ، چرا
6-	سر- درس			26-	ذوب – ذوق
7-	تاب – ماب			27-	قند – نقد
8-	دوست – دوست			28-	این – این
9-	کار – مار			29-	جنگ – چنگ
10-	زن – زد			30-	صاف – سار
11-	او – قو			31-	ژان – جان
12-	شب – شک			32-	طناب – تاب
13-	پارو – جارو			33-	ثلث – ثلث
14-	فرد – زرد			34-	عدل – عدل
15-	اسم – قسم			35-	یک – مک
16-	امام – امام			36-	غاز – غاز
17-	حوض – موز			37-	خواب – خان
18-	خاک – خاش			38-	بریده – پریده
19-	لال – خال			39-	ظلم – ظلم
20-	نیز – میز			40-	هوا – روا

راهنمای اجرا

1. با کودک ارتباط خوبی بر قرار کنید. وقتی اطمینان یافتید اضطراب ندارد ، آزمون را اجرا کنید.

2.  به کودک بگویید من کلمه یا کلمه هایی را می گویم. شما بعد از من به همان ترتیب آنها را تکرار کن.

3.  در موقع بیان کلمات سعی کنید لبهایتان پیدا نباشد تا کودک با استفاده از لب خوانی تشخیص ندهد.

4.  موقعیت کودک را در هر گزینه (یکسان ـ متفاوت) مشخص کنید.

5.  کلماتی را که دانش آموز در فهمیدن و تکرار آن مشکل دارد مشخص کنید.

 

ناقص بودن آموزش :

وقتی آموزش کافی نباشد، دانش آموزان در نوشتن کلمات زیر مشکل دارند:تجربه ها

نوشتن درست کلمات	نوشتن نادرست کلمات
تجربه ها – بندگان – شده ام – خوش – می گفت – خوراک – می گفت – خروس – دیدن پدر – روباه ها	تجربها – بنده گان – شوده ام – خش – می گوفت – خراک – می گوفت – خوروس – دیدنه پدر – روباها

برای جبران آموزش از شیوه های زیر می توان استفاده نمود:

روشهای ترمیمی برای ناتوانیهای خواندن

* روش حرکتی که توسط گریس فرنالد ( Gracc  Fernald ) و هلن کلر (Helen  Keller ) در سال 1921 ابداع گردید. در این روش خواندن را در چهار مرحله به کودک می آموزند.

   مرحله اول:  در این مرحله کودک همزمان با تلفظ کلمه شکل آن را ردگیری می کند . سپس آن را از حفظ می نویسد و کلمه نوشته شده را با کلمه اصلی مقایسه می کند.

  مرحله دوم : در این مرحله کودک به کلمه یا عبارت نگاه می کند ، همزمان آن را تلفظ می کند . آنگاه کلمه را از حفظ می نویسد. و بعد کلمه یا عبارتی که نوشته است، با نمونه اصلی مقایسه می کند.

   مرحله سوم :  در این مرحله کودک به کلمه نگاه می کند ، آن را تلفظ می کند و سپس از حفظ می نویسد.

   مرحله چهارم: در این مرحله کودک از روش تعمیم استفاده می کند . بدین معنی که براساس تجاربی که در یادگری کلمات قبلی داشته است، کلمه جدیدی را می خواند.

     فواید این روش :  

       1- توجه دانش آموز را به یادگیری کلمات جلب می کند .   

       2- نوعی حافظه حرکتی از طریق رد گیری به وجود می آورد و این می تواند حفظ حروف و کلمات را بهبود بخشد .    

      3- تشخیص بینایی و مهارتهای بصری را بهتر می کند .             

      4  - گنجایش و ظرفیت حافظه بینایی کلمات را افزایش می دهد . 

     5- از طریق تداعی معانی به یادگیری بینایی کلمات  به صورت تداعی های زوج به زوج کمک می کند.  

     6- حافظه ی کلامی اشکال تصویری را بهبود می بخشد.

* روش گیلینگهام (Gilling ham) و استیلمن (Still man) 1965

یک سیستم اصواتی برای درمان ناتوانی های خواندن ابداع کرد و از رویکرد چند حسی نوشتن و بخش کردن استفاده نمودند.

در این شیوه کودکان نام صدا ها و حروف را تواماً یاد می گیرند. از نام حروف برای بخش کردن و از صدای آن برای خواندن استفاده می شود.

کودک ابتدا نام حروف و سپس صدای آن را یاد می گیرد.او به دنبال این مرحله صدا را تلفظ می کند و حروف را رد گیری کرده و آن را از بر می نویسد.پس از یادگیری چند حرف صامت و صدا دار، کودک باید صدای هر حرف را بگوید و با ترکیب صدا ها کلمه درست کند.

هنگامی که کودک بتواند صدا ها را بگوید و نوشتن آنها را یاد بگیرد و برخی از کلمات سه حرفی را بخواند ،کلمه های یاد گرفته شده را در داستانی به کار برد. از کودک می خواهند تا داستان را ابتدا به صورت صامت و سپس با صدای بلند بخواند.

* روش اسلینگرلند (Slinger Land) 1974

کودک ابتدا صدا یا حرف یا کلمه ای را می شنود. سپس آن را روی کارتی می بیند. درمرحله ی بعد آن را رد گیری می کند. از طریق نوشتن در هوا ، نوشتن روی زمین ، نوشتن روی کاغذ یا تخته شکل آن را یاد می گیرد. هدف از این شیوه آموزش ،

نوشتن ، بخش کردن و خواندن است.

روشهای ترمیمی برای ناتوانی های نوشتن

نوشتن یک مهارت پیش نیاز برای بخش کردن و بیان کتبی افکار به حساب می آید.

کرک (Kerecc) و شالفانت (Shalfant) 1984 نکاتی را برای آموزش نوشتن پیشنهاد کرده اند:

1. ابتدا با روشهایی که خود می دانید ایجاد انگیزه کنید و توجه کودک را جلب نمایید.

2. پس از جلب توجه حرفی را که قرار است آموخته شود بنویسید و از او بخواهید تا به حرکت دست شما و شکل حرف توجه کند.

3. نام حرف را تلفظ کنید. آنگاه بخواهید که تکرار کند. همراه با تکرار تشویق کنید.

4. حرف را دوباره بنویسید و درباره ی شکل آن با کودک صحبت کنید. (محل آن را با توجه به خط زمینه در نظر بگیرد)   و بگویید ببین از این قسمت شروع می کنیم و سپس حرف را این طوری درست می نویسیم.

5. از کودک بخواهید تا حرف را با انگشت سبابه ی خود پیگیری کند و همزمان نام آن را گفته و این کار را چند بار تکرار نماید.

6. همان طور که کودک حرف را رد گیری می کند ، از او بخواهید فرآیند کار را با توجه به شماره ی (4)توصیف کند .

7. حرف را به صورت نقطه چین و یا خطوط کوتاه بنویسید و از او بخواهید آن را پر رنگ کند.

8. از روی نمونه چند بار کپی کند.

9. از او بخواهید از بر و بدون نمونه بنویسد.

10. حرف نوشنه شده را با نمونه مقایسه کند.

11. هنگامی که کودک قادر شد حرف مورد نظر را یاد بگیرد ، آنگاه کلمه یا کلمات دیگر را به او آموزش دهید.

12. در همه ی مراحل برای پاسخ های درستی که کودک می دهد او را تشویق کنید.

 

کمبود دقت:

دانش آموزانی که در هنگام نوشتن دقت نمی کنند معمولاً کلمات زیر را غلط می نویسند:

شکل درست کلمات	شکل نادرست کلمات
عسل – شغال – گردش – داستان – نهفته – سبز – صحیح – سپرده – گندم – بیزار	عسسل – شعال – کردش – داسبتان – نهنفته – سببز – صبحیح – سرده – کندم – بنزار

تمام تمرینهای قبل برای پرورش دقت مفید هستند . تمرینات زیر برای بالا بردن دقت مناسبند:

 1. دو تصویر که مشابه هستند اما در چند مورد جزئی با هم اختلاف دارند به دانش آموز نشان دهید و از او بخواهید تفاوتهای بین دو تصویر را نشان دهد.

2. کارتهایی تهیه کنید .کلمات را روی آن طوری بنویسید که یک حرف آن جا افتاده باشد و دانش آموز نقص آنرا پیدا کند.

3. کارتهایی تهیه کنید .کلماتی  روی آن  بنویسید که یک  دندانه یا نقطه ی اضافی داشته باشد. از او بخواهید قسمت اضافی را پیدا کند و حذف کند.

وارونه نویسی و قرینه نویسی :

دانش آموزانی که به صورت وارونه یا قرینه می نویسند ، برای نوشتن مطالب فارسی از سمت چپ  یا از پایین به بالا شروع به نوشتن می کنند. این دانش آموزان معمولاَ در جهت یابی دچار مشکل هستند آموزش جهت ها ( چپ – راست – بالا – پایین – زیر – رو)

به صورت عملی می تواند برای درمان این مشکل مفید باشد.

برای اصلاح این مشکل  علاوه بر آموزش جهت ها فعالیت های زیر مفیدند:

1. کارتهایی تهیه نمایید که شکل و نام شی را با هم نشان دهد از دانش آموز بخواهید جهت درست گرفتن کارت را به شما نشان دهد.

2. شکلی را روی تخته بکشید از دانش آموز بخواهید اسم آن را زیر شکل بنویسد ( بهتر است از شکل هایی استفاده کنید که قبلاً دانش آموز آن را روی کارت دیده است) سپس آنچه را نوشته با کارت مشابه آن مقایسه کند .

3. ابتدا کلمات یا اعدادی را به صورت کامل نوشته و سپس در کنار آن کلمات یا اعداد را به صورت ناقص بنویسید و از او بخواهید آن ها را کامل کند.

4. تن آگاهی : نام بردن اندام های بدن

5. نام بردن اندام های عروسک

6.  تقلید حرکات معلم

      توالی دیداری‌:

دانش آموزانی که در توالی دیداری مشکل دارند معمولاَ کلمات را به صورت زیر می نویسند:

شکل درست کلمات	شکل نادرست کلمات
مادر – مورد – دارد – آرزو - درخت	مارد – مودر – دادر – آزرو – ردخت

برای تقویت حافظه توالی دیداری فعالیت های زیر مناسبند:

1. چند دانش آموز را معرفی نموده از او می خواهیم با توجه به خواسته ما ترتیب آنها را نشان دهد. ( قد – بزرگی و کوچکی)

2. در جلو دانش آموز ایستاده و چند حرکت بدنی انجام می دهیم و از او می خواهیم و همان حرکات را انجام دهد.

3. روی یک کارت مقوایی چند حرف یا عدد نوشته و به او نشان می دهیم . سپس کارت را مخفی کرده از او می خواهیم آنچه را دیده به ترتیب بنویسد و پس از آن نوشته ی خود را با کارت مشخص نماید.

4. این بازی را می توان با نوشتن چند کلمه روی یک کارت انجام داد.

     نارسا نویسی :

خطاهای متداول در نوشتن عبارتند از :

1 - کج نویسی         2- پرفشار نویسی          3- کم رنگ نویسی          4- پر رنگ نویسی          5- زاویه دار نویسی        6- نا مرتب نویسی       7- فاصله گذاری بیش از حد        8- بزرگ یا کوچک نویسی بیش از حد

برای درمان نارسا نویسی می توان از اقدامات زیر کمک گرفت:

1. مدادی در اختیار دانش آموز قرار داده  تا خطوطی به دلخواه رسم کند.

2. به دلخواه نقاشی کرده و آن را  رنگ بزند.

3. با استفاده از گچ نرم روی تخته خط بکشد و نقاشی کند.

4. به وضعیت نشستن کودک توجه نموده و آن را اصلاح کنید. او باید کاملاَ راحت روی صندلی بنشیند.

5. کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد، راست باشد . لبه کاغذ با لبه میز بیش از 15 درجه انحنا نداشته باشد.

6. نحوه مداد گرفتن دانش آموز را کنترل نموده و شیوه درست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.

7. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست او ضعیف هستند از مدادهای باریک تر و با قطر کمتر استفاده کنید.

برای تقویت عضلات دست از فعالیت های زیر می توانید استفاده کنید:

    -بازی با خمیر بازی یا موم                                             - مچاله کردن کاغذ باطله   

   - بریدن اشکال مختلف با استفاده از قیچی                 - بستن بند کفش ، زیپ لباس و دکمه     

   - حرکت انگشتان دست با استفاده از فرمان معلم         - باز و بسته نمودن پیچ و مهره

  - رسم دو خط موازی و از او بخواهیم در بین خطوط بنویسد.

 تمیز دیداری :

    دانش آموزانی که در تمیز دیداری دچار مشکل هستند معمولاً کلمات را اینگونه می نویسند:

شکل درست کلمات	شکل نادرست کلمات
زود – خانه – روز – دوش – تبر	دوز – جانه – زور – دوس – بتر

   روش های درمان:

    ممکن است این مشکل مربوط به توانایی تشخیص باشد. مثلاً دانش آموز س را از ش – ر را از ز – ف را از ق – ح را از خ – د را

   ز ذ – ع را از غ – و… تشخیص ندهد. برای تقویت در تمیز دیدار می توان از شیوه های زیر کمک گرفت:

    کارت هایی مانند نمونه مقابل تهیه می کنیم

حرف	نمونه حروف سمت راست را در بین حروف دیگر پیدا کن
ج	چ   ی   ص   ج    ح    خ     ع    ک    ح      خ
د	ر   ز   ژ    و      د      ذ      م      ص   ث     ق     غ
ل	ک      ن      م      ل     گ     س      ب     ق      ل     د

           همین کار را با کلمات نیز می توانیم انجام دهیم.

کلمه	نمونه  کلمه سمت راست را در بین کلمات دیگر پیدا کن
دانش	رانش      داش       دانش      روش      دانشور
حاتم	خانم    خاتم      حاتم     دائم       جائم

         حرف یا صدای مورد نظر را در کلمات مشخص زیر را پر رنگ نمایید :

      س--   خروس       شستشو        مسائل      سطل         سماور       هسته       لباس

*کارت هایی تهیه نموده حروف الفبا را در جهات مختلف روی آن نوشته و از دانش آموز می خواهیم با چرخاندن کارت حروفی که درست در مقابل او قرار می گیرند را بخواند.

* حروف یا کلماتی را به صورت ناقص نوشته از او می خواهیم و آن را تکمیل کند.

* تصاویر نقطه چین را پر رنگ کند.

* تصاویر ساده هندسی را کپی کند.

ریاضی

    نا توانی در انجام اعمال ریاضی را اختلال در ریاضی یا دیسکالکولی (Discalculia) می گویند .

   عوامل موثر در ناتوانی ریاضی عبارتند از :

    - ژنتیک                                      - بد کاری مغز                                            - آموزش غلط      

 - عوامل عاطفی و عدم ارائه تفکرات کمی در سنین کودکی                   - شکست های پی در پی        

  - ناتوانی در انجام کارهای مستقل و نارسایی هایی از قبیل عوامل زبانی،ادراکی،بصری- فضایی و حافظه 

  برنامه های آموزش ریاضی

1. برنامه محاسبات ریاضی ( اسمیت و دیگران 1982)

2.  ریاضیات ساختاری ( استرن 1965)

3.  روش دیستار ( Distar 1975)

4. ریاضیات برنامه ریزی شده  (سولیوان  1968)

5. پروژه ریاضی ( سطح های 1و 2 )

6.  آموزش ریاضی به شیوه دکتر غلامحسین شکوهی

تهیه کننده و تدوینگر :

محمد حسین نورس

کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی

زمستان 1384

+ نوشته شده در  چهارشنبه بیستم دی 1385ساعت 22:8  توسط محسن فروتن  |  نظر بدهید

---

املا

بیست راهبرد عملی جهت تقویت درس املاء فارسی دانش آموزان ابتدایی

بی بی زبیده بغدادی ، آزادشهر 1-تلفظ صحیح کلمه ها و ترکیب های درس 2-روان و رسا خوانی متن درس 3-به کاربردن کلمه های درس در جمله 4-تعیین تعدادی حروف جهت پیدا کردن کلماتی که دارای این حروف هستند ازمتن درس توسط دانش آموز 5-به کاربردن وضعیت نوشتن نقطه نسبت به شکل حروف یعنی محل قرارگرفتن نقطه در پایین یا بالا و تعداد نقطه 6-به کارگیری صحیح نشانه ی تشدید در کلمات مشدد درس تا ویژگی نوشتاری این کلمات در ذهن دانش آموزان تثبیت گردد . 7-به کارگیری حروف چند شکل و یک صدا در کلمات که یک دسته از آن ها حرف (( س ، ص ، ث )) هستند که در زبان فارسی یک گونه صدا دارند . 8-یادداشت کردن اشتباهات املائی دانش آموزان به منظور آموزش جبرانی آن ها در فرصت های مناسب مانند جمله سازی 9-شناخت کلمات مخالف ، هم معنی و هم خانواده های درس 10-دادن تمرین های متفاوت جهت شمارش دندانه ها 11-ساختن کلمات ترکیبی جهت تقویت املاء 12-گفتن املاء پای تخته از کلمه هایی از درس که ارزش املائی دارند . 13-پیدا کردن املای صحیح کلمات از روی کتاب توسط دانش آموز 14-در صورت امکان موقع تصحیح نمودن املاء ، دانش آموزان را انفرادی نزد خود فراخوانده تا به غلط املائی خود توجه کنند . 15-در قرائت املاء ، جملات از هم گسیخته و بی ربط ( کلمه به کلمه ) گفته نشود و به صورت جمله بیان شود . 16-متن املائی را که می خواهیم به دانش آموز بگوییم ، انتخاب می کنیم و یک بار می خوانیم تا دانش آموزان ارتباط معانی کلمات و مضمون کلی مطلب را درک کنند وبرای نوشتن املاء آمادگی کامل را کسب نمایند . 17-تقویت تندنویسی در بعضی از دانش آموزان 18-استفاده کردن از شیوه های گوناگون متن املاء 19-افزایش گنجینه لغات 20-ایجاد انگیزه در دانش آموزان نسبت به یادگیری درس املاء

+ نوشته شده در  دوشنبه بیست و پنجم دی 1385ساعت 22:16  توسط محسن فروتن  |  نظر بدهید